Forum vir histories gefundeerde uitvoeringspraktyk   in Suid-Afrika

Vanaf die middel van die vorige eeu het ‘n opwindende vernuwing in die uitvoering van Westerse kunsmusiek sy aanvang geneem. Aangevoer deur voorlopers soos Nicolaus Harnoncourt in Oostenryk, die broers Kuijken en Anner Bijlsma in Nederland, en Gustav Leonhardt in Duitsland, het al hoe meer musici ontevrede geraak met die uitvoering van voor-romantiese musiek met die instrumentarium en die estetiek van die grootliks romanties ge-ykte musiekopvatting, en na nuwe weë in die interpretasie en uitvoering van musiek gesoek.

Deur enersyds die vroëre geskrifte oor die uitvoering van musiek te raadpleeg, en andersyds die instrumente te gebruik waarvoor die musiek oorspronklik gekomponeer is, is gepoog om die oorspronklike klankbeeld van vroëe musiek te rekonstrueer. ‘n Beginstadium van groot eksperimenteerlus en ekstreme – selfs dogmatiese – standpunte is deurloop, totdat die beweging vandag by beide die musici en die publiek algemeen aanvaar is. Inderdaad, dit het in die Westerse wêreld reeds erkende praktyk geword het om musiek van ‘n sekere tydperk met die instrumente en volgens die uitvoeringspraktyk van daardie tyd te speel.

Die resultaat is allermins die daarstelling van steriele museumstukke. Inteendeel het die beweging ‘n ongekende inspuiting van energie in alle vlakke van die musieklewe – van praktiese uitvoering tot musiekwetenskap – tot gevolg gehad, en ‘n nuwe, eksistensiële soeke na die wesentlike boodskap van alle musiek ontvou.  

Die histories korrekte uitvoeringspraktyk van musiek is in Suidafrika nog in sy kinderskoene, en word in die opleidingssentra sowel as deur die publiek met wantroue bejeën. Hierdie agterstand maak dit toenemend moeilik vir musiekstudente en afgestudeerdes om aansluiting te vind tot verdere studie of beroepskanse in die buiteland. Sedert die vroeë negentientagtigerjare werk enkele baanbrekers, veral John Reid Coulter (klawesimbel), daaraan om die beweging in Suid-Afrika te vestig en hierdie weerstand af te breek. Intussen het die getal van ondersteuners aangegroei, en sluit dit ‘n toenemende getal van jong musici in.

‘n Verblydende ontwikkeling in die laaste jaar is die positiewe instelling teenoor historiese uitvoeringspraktyk by enkele musiekdepartemente soos aan die Noordwes-Universiteit in Potchefstroom en aan die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein. Daarbenewens bied die Koepel Kunstesentrum op ‘n gereelde basis meestersklasse in instrumentele tegniek en uitvoeringspraktyk aan, waarby kundiges uit Europa sowel as uit Suid-Afrika as dosente optree.
 

Die Kampvegters vir Vroeё Musiek in Suid-Afrika

John Reid Coulter is een van die toonaangewende verteenwoordigers van historiese uitvoeringspraktyk in Suid-Afrika. Na sy voorbereidende musiekstudie in Potchefstroom studeer hy klawesimbel aan die Koninklike Konservatorium in Den Haag by Jacques Ogg. Hy is welbekend as beoordelaar by musiekfeeste en het as komponis reeds verskeie toekennings ontvang. Hy het aanstellings aan die universiteite van Potchefstroom, die Witwatersrand, Pretoria, en die Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein gehad. As solis en continuospeler tree hy in Nederland, Noorweë en Duitsland op. Met sy barokensemble Banda di Giovanni gee hy eerste uitvoerings in Suid-Afrika van verskeie vroeë werke, onder andere die kantate Apollo e Dafni van G.F. Handel in 2004  en die Serenata à tre Mio cor, povero cor van Antonio Vivaldi in Mei 2007. Benewens die speel van historiese klawerbordinstrumente het John ook ‘n diep belangstelling in die konstruksie van hierdie instrumente en het reeds ‘n aantal klawesimbels en ‘n fortepiano gebou.

Hans Huyssen is in Pretoria gebore. Na sy musiekstudies by die Universiteit van Stellenbosch, studeer hy in Europa verder en verwerf ‘n Meestersgraad in komposisie onder Hans-Jürgen von Bose by die Musikhochschule in München. Deur die seminare van Nikolaus Harnoncourt by die Mozarteum in Salzburg het hy in historiese uitvoeringspraktyk betrokke geraak en vir etlike jare met verskeie barokensembles as tjellis opgetree. Hans Huyssen het beurse van die Steinbrenner-stigting (Berlyn), die Beierse Kultuurministerium, ‘n spesiale merietetoekenning van SAMRO, en ‘n prys van die Ernst von Siemens-stigting ontvang. Hy is medestigter en leier van die ensemble così facciamo, wat vroeë en hedendaagse musiek op historiese instrumente uitvoer. Hy lei gereeld operaproduksies, mees onlangs L’Orfeo van Monteverdi, wat onder andere in München opgevoer is.  Met sy aktiwiteite as komponis, tjellis en dirigent, wat hoofsaaklik deur die twee pole van vroeё en hedendaagse musiek bepaal word, verdedig hy die mening dat hierdie twee gebiede in die uitvoerende musieklewe nie in isolasie gesien moet word nie, maar in verband met mekaar gebring moet word. Daarbenewens speel sy belangstelling in die musiektradisies van Afrika ‘n belangrike rol, beide in sy komposisie en in uitvoerings. In ‘n soeke na ‘n eie Suid-Afrikaanse vorm van hedendaagse musiek hervestig hy hom na ‘n veertienjarige verblyf in Europa in 2000 weer in Suid-Afrika. Hy is tans verbonde aan die Deutsche Schule in Kaapstad.

Gerhard Benadé studeer natuurwetenskappe en wiskunde, en gelyktydig moderne fagot by Leendert Booyens en Fanie Jooste in Potchefstroom. In 1995 vestig hy hom as vryskut-fagottis in Duitsland, waar hy sy fagotstudies onder Albrecht Holder voortsit. Sedert 2001 speel hy ook die historiese fagotinstrumente dulsiaan, barokfagot en klassieke fagot, en studeer aan die Musikhochschule Trossingen by Christian Beuse. In 2005 keer hy na Suid-Afrika terug om die Koepel Kunstesentrum in die lewe te roep, waarmee hy die aanbod aan verdere opleidingsmoontlikhede in musiek in die land verryk.  Sedert 2008 word hier jaarliks verskeie kursusse en konsertprojekte aangebied, hoofsaaklik in historiese uitvoeringspraktyk.

Die behoefte om sy eie instrumente te bou het die musikant en elektroniese ingenieur Selway Robson gemotiveer om sy aanvanklike beroep op te gee en instrumentmaker te word. Nadat hy by die Bristol Aeroplane Technical College in Engeland ‘n diploma in meganiese ingenieurswese verwerf het, ontvang hy ook van die universiteit van Southampton ‘n honneursgraad met lof. As instrumentmaker het hy tot die hede meer as veertig instrumente in die klawesimbelfamilie gemaak, sowel as ‘n dosyn pyporrels. Hierdie instrumente is in die besit van vele tevrede klante oor die hele wêreld – in Engeland, Europa, Australiё, Japan en Suid-Afrika. Benewens die instrumente wat hy self bou, speel Selway Robson ook die barokhobo en barokfagot. Hy tree gereeld op saam met ‘n barokensemble in Kaapstad.

Merryl Monard studeer aan die Universiteit van Pretoria en verwerf ‘n meestersgraad in uitvoering met lof. Tussen 2004 en 2006 studeer sy by Abbie de Quant (fluit) en Marten Root (traverso) aan die Konservatorium van Amsterdam, en verwerf daar eweneens ‘n meestersgraad. Sy het ‘n diep belangstelling in historiese uitvoeringspraktyk, en het as student in Amsterdam reeds saam met barokensembles opgetree. Na haar terugkeer na Suid-Afrika tree sy ook hier as traversospeler op, veral in die ensemble Banda di Giovanni van John Coulter. In 2007 was Merryl die algehele wenner van die ATKV-musiekkompetisie, en het daarbenewens ook die prys vir haar uitvoering van ‘n Bachsonata op die traverso, begelei deur Inette Swart, gewen. Na hierdie toekennings was sy op Classic FM te hoor en het in die September ‘08 Classic Feel-tydskrif verskyn. Merryl speel gereeld saam met plaaslike orkeste soos JMI, Salon Music en die JPO. ‘n Hele aantal komposisies is aan haar opgedra, soos bv. die Desember-fragmente (2003) van die bekende Suid-Afrikaanse komponis Stefans Grové.

Erik Dippenaar studeer musiek aan die Universiteit van Stellenbosch en daarna aan die Royal College of Music in London. Hy was in London woonagtig tot 2011, waar hy hoofsaaklik in kamermusiekkringe aktief was en met Florilegium, The London Handel Players en l’Avventura London opgetree het. Hy werk ook gereeld saam met die English Touring Opera, die Little Baroque Company en Ensemble Serse. Gedurende die seisoen 2008/2009 word hy aangestel as Mills/Williams Junior Fellow by die RCM. Sedert sy terugkeer na Kaapstad speel hy 'n leidende rol in die Vroeë Musiek aan die Kaap. Hy is tans musiekdirekteur van die barokorkes Camerata Tinta Barocca wat in Kaapstad gesetel is, en ook deeltydse dosent aan die Universiteit van Kaapstad, waar hy Musiekgeskiedenis en Historiese Uitvoeringspraktyk onderrig. In sy doktorale studie aan hierdie universiteit ondersoek hy die rol wat huislike klawerbordinstrumente in die kolonialiseringsproses van Suid-Afrika gespeel het.

www.ctbaroque.co.za

Die Forum se doelstellings is: